ขอให้ทุกคนทุกท่านจงเจริญสติ สร้างความรู้สึกรับรู้สัมผัสของลมหายใจ ที่วิ่งเข้าวิ่งออกกระทบปลายจมูกของเราให้ชัดเจน ให้ต่อเนื่องกันสักพักหนึ่ง สักนิดหนึ่งก็ยังดี ดีกว่าไม่ได้ทำ ฟังไปด้วยน้อมสำเหนียกไปด้วย เสียงก็สักแต่ว่าเสียง

ลองสูดลมหายใจเข้าไปยาวๆ ลึกๆ แล้วก็ผ่อนลมหายใจออกมายาวๆ สัก 2-3 เที่ยว กายของเราก็จะสงบตั้งมั่นขึ้น ใจของเราก็จะสงบ ความรู้สึกรับรู้สัมผัสของลมหายใจก็จะชัดเจน พยายามฝึกให้เกิดความเคยชิน 

การที่จะทำความเข้าใจกับชีวิตของเราได้ เราก็ต้องมาเจริญสติ เจริญสติเพื่อที่จะอบรมใจของเรา ทำความเข้าใจให้ถูกต้อง พึ่งตัวเองให้ได้ ใช้ตัวเองให้เป็น พึ่งตัวเราให้ได้ในระดับสมมติ ก็รู้จักแก้ไข สร้างความขยันหมั่นเพียร สร้างความรับผิดชอบ มีการฝักใฝ่ มีการสนใจ พยายามพึ่งตัวเราให้ได้ ใช้ตัวเองให้เป็น สร้างความเข้มแข็งให้มีให้เกิดขึ้น ไม่ใช่ไปปล่อยปละละเลย สิ่งเล็กๆ น้อยๆ นั่นแหละที่เรามองข้าม 

ถ้าเราพึ่งตัวเราไม่ได้ เราก็อย่าไปหวังเลยที่จะไปพึ่งคนอื่นได้ พึ่งภายนอกได้ก็ในระดับของสมมตินิดๆ หน่อยๆ ส่วนภายในนั้นต้องพึ่งตัวเราอย่างเดียว แก้ไขเราอย่างเดียว กิเลสก็ของเรา เราก็ต้องค่อยแก้ไขปรับปรุงทีละเล็กละน้อย

แต่ละวันตื่นขึ้นมา เรามีสติรู้ตัวต่อเนื่องได้ยาวนานสักเท่าไหร่ อะไรผิดพลาด แก้ไข ปรับปรุง เรามีความขยันหรือไม่ เรามีความเพียรหรือเปล่า เรามีความละอาย เรามีหิริโอตัปปะ อะไรคือศีล อะไรคือสมาธิ อะไรคือปัญญา เราต้องศึกษาให้รู้เรื่อง ไม่ใช่จะไปโทษคนโน้นโทษคนนี้ เราต้องโทษตัวเรา แก้ไขตัวเรา ปรับปรุงตัวเรา เป็นที่พึ่งแห่งตัวเราให้ได้ ที่ท่านบอกว่าตนเป็นที่พึ่งของตน ก็ต้องพยายามกัน

ไม่ว่าพระ ว่าชี ว่าโยมก็เหมือนกันหมดนั่นแหละ พระเกียจคร้านก็ไม่ดี ชีเกียจคร้านก็ไม่ดี ฆราวาสเกียจคร้านก็ไม่ดี เราต้องพยายามขยัน ทำความเข้าใจ มองเห็นหนทางเดินว่าเราจะไปยังไง ทางสมมติ ทางด้านสมมติเราก็ไม่ให้ขาดตกบกพร่อง อะไรเป็นบุญเป็นกุศล อะไรเป็นประโยชน์ ประโยชน์มาก ประโยชน์น้อย ประโยชน์ใกล้ ประโยชน์ไกล ประโยชน์ตน ประโยชน์ท่าน ก็พยายาม 

เพียงแค่การเจริญสติ จำแนกแจกแจง ความอยาก ความหิวเป็นอย่างไร กายทำหน้าที่อย่างไร ทวารทั้ง 6 ทำหน้าที่อย่างไร พระพุทธองค์ท่านสอนเรื่องอะไร สอนเรื่องหลักของอริยสัจ อริยสัจสี่เป็นลักษณะอย่างไร สอนเรื่องอัตตา อนัตตา การแยกรูปแยกนาม สมมติ วิมุตติ 

ทำไมท่านถึงว่าทุกอย่างไม่เที่ยง ความไม่เที่ยงระดับไหน ระดับสมมติ ระดับวิมุตติ มันมีอยู่ตลอดเวลา ถ้าเรามาศึกษาค้นคว้าก็จะเห็น ไม่เห็นเร็วก็เห็นช้า ก็ต้องพยายาม 

ล้มแล้วลุกขึ้นมาใหม่ แก้ไขตัวเราใหม่ ปรับปรุงตัวเราใหม่อยู่ตลอดเวลา ท่านถึงว่าเป็นผู้ตื่น ผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบานอยู่ทุกขณะทุกเวลา อยู่ก็มีความสุข ไปก็มีความสุข ก็ต้องพยายามกัน

เอาล่ะวันนี้ก็ขอเจริญทำเพียงเท่านี้ พากันไหว้พระพร้อมๆ กัน พากันไปสร้างสานต่อทำความเข้าใจกัน