เอาละครับ...วันนี้ ผมมีความจำเป็นต้องเดินทางไปเกาะสมุยเสียหลายวัน จะกลับเอาวันที่ 29 ผมก็เป็นห่วง ผมคิดว่าไม่ใช่เฉพาะผม ท่านทุกรูปก็คงจะเป็นห่วงเหมือนกัน เป็นห่วงว่าวัดสวนโมกข์ที่เป็นวัดของพระเดชพระคุณท่านอาจารย์พุทธทาส และถ้าเราเป็นห่วงก็ต้องช่วยกันดูแลรักษา เพราะว่าสวนโมกข์แห่งนี้เป็นวัดที่คนเข้ามามากวัดหนึ่ง แต่ละวันๆมีคณะบุคคลเข้ามาเยี่ยมเข้ามาดูเพราะว่าชื่อเสียงของท่านอาจารย์พุทธทาสนั่นเอง ท่านอาจารย์พุทธทาสไม่เคยมีชื่อเสีย ท่านมีแต่ชื่อเสียงตลอด ท่านมรณภาพไปแล้วตั้งเกือบ 30 ปี แต่ว่าสิ่งที่ท่านทำเอาไว้มันมีประโยชน์ต่อสังคม ต่อพระพุทธศาสนาโดยตรง

เมื่อวานก็มีพระที่จบด็อกเตอร์ มีความสามารถมาก มาสัมภาษณ์ผม ใช้เวลานานพอสมควร เนื่องจากว่ามีบุคคลหนึ่งกำลังเรียนทำดุษฎีบัณฑิตและก็มาสัมภาษณ์ผมเกี่ยวกับเรื่องท่านอาจารย์พุทธทาส ท่านอยู่ในกรุงเทพฯเป็นฝ่ายธรรมยุตอยู่ที่วัดศรีมหาธาตุ ท่านเคยร่วมงานในการร่างกฎหมายเมื่อหลายปีมาแล้ว ท่านก็บวชมาหลายพรรษา ท่านบอกว่า หนังสือของท่านอาจารย์พุทธทาส อ่านหมดเกือบทุกเล่ม จึงรู้เรื่องดีมาก รู้เรื่องท่านอาจารย์ทุกเรื่องเลย ท่านถามผมในแง่ต่างๆ ผมก็ตอบตามที่ผมทราบ ผมก็ขอบใจท่านอนุโมทนาท่านว่าพระไทยนี้มีความรู้ มีความสามารถ รู้ภาษาต่างประทศก็ดีมาก แน่นอนสวนโมกข์เป็นที่สนใจของคนจำนวนมาก อย่างเมื่อวานก็มีข้าราชการระดับผู้ตรวจเงินแผ่นดินก็มา ผมก็ทราบเหมือนกัน ว่าจะมาต้อนรับแต่ติดภาระที่ท่านด็อกเตอร์รูปนี้มาสัมภาษณ์ผม ก็ไม่ได้มาต้อนรับ มีคณะหมอจากที่ต่างๆเข้ามา ที่สวนโมกข์นี้ก็เป็นวัดหนึ่งที่ทำชื่อเสียงแก่ประเทศชาติ เพราะว่าพวกฝรั่งทั่วโลกก็รู้จักสวนโมกข์ เขาเดินทางมาปฏิบัติ โดยเฉพาะหอจดหมายเหตุที่กรุงเทพฯเป็นส่วนกลางก็เผยแพร่กิจกรรมของสวนโมกข์อยู่ตลอดเวลา

สวนโมกข์แห่งนี้เป็นสถานที่สำคัญ อย่างผมเอง ถ้าไม่เคยมาอยู่ที่นี่ จะไปทำอะไรให้ประสบความสำเร็จก็คิดว่ายาก เพราะเขาไม่ศรัทธา พอคนมาอยู่ในสวนโมกข์แล้วก็พยายามให้ได้รับประโยชน์จากการมาอยู่ที่สวนโมกข์ ต่อไปจะอยู่ที่นี่ก็ตาม ไปอยู่ที่ไหนก็ตาม ถ้าพวกคุณตั้งใจปฏิบัติตามที่ท่านอาจารย์พุทธทาสแนะนำสั่งสอน ผมคิดว่าก้าวหน้ากันหมด เพราะฉะนั้นก็พยายามศึกษาชีวิตผลงานของท่านอาจารย์พุทธทาสให้ดีๆ ที่ท่านเล่าไว้ในเรื่องต่างๆ หนังสือต่างๆ "เล่าไว้เมื่อวัยสนธยา" หนังสือเล่มนี้ก็มีค่ามาก ตามรอยที่ท่านอาจารย์ได้เขียนตั้งแต่ท่านยังหนุ่มๆ เป็นหนังสือที่มีคุณค่า งานของท่านที่ท่านสร้างเอาไว้ ถ้าเราไม่ช่วยดูแลไม่รักษามันก็เสื่อม การรักษาวัดมันต้องรักษาไปทุกอย่าง สถานที่วัดก็ช่วยกันดูแล ถนนหนทาง ห้องน้ำ ห้องส้วม โรงฉัน ช่วยทำความสะอาด

ผมอ่านหนังสือของวัดบางวัดในกรุงเทพฯ เช่น วัดอรุณฯ ก็มีกฎเกณฑ์ว่า พระไปอยู่ในวัด ต้องลงทำวัตรเช้า ทำวัตรเย็น ทำวัตรวันหนึ่ง 3 ครั้งด้วยกันที่วัดอรุณฯที่กรุงเทพฯ ก่อนสว่าง ตอนเช้า ตอนเที่ยง ตอนเย็น ทำอย่างนี้ทุกวัน พระไปอยู่ องค์ไหนไม่ปฏิบัติตามกิจวัตรก็อยู่ไม่ได้ ในกรุงเทพฯเราอย่าไปดูถูกว่าวัดในบ้านในเมือง ท่านมีกฎเกณฑ์ มีกติกาให้พระที่อยู่ในวัดปฏิบัติ ของเราเรียกว่าหลวมมาก ไม่ได้บังคับกันจริงๆ ถ้าบังคับจริงๆก็หลายองค์ก็ไม่ค่อยสนใจที่มาทำกิจกรรมส่วนรวม ไม่ค่อยร่วม ก็ไม่รู้ว่าจะเอาดีที่ตรงไหน ขอให้ท่านทั้งหลายอย่าประมาท มาอยู่สวนโมกข์ มารับประโยชน์ของวัด สถานที่ต้องดูแล วัตรปฏิบัตินี้ก็สำคัญมาก คนเข้ามาอย่าประมาทเด็ดขาด คนที่เขาเข้ามานี่ เขาก็มีจิตมีใจ เขารู้ว่าอะไรเป็นอะไร การที่จะเกี่ยวข้องกับคนต้องไม่ประมาท เกี่ยวกับคน เกี่ยวกับสัตว์ เกี่ยวกับสถานที่ ว่าความไม่ประมาทนี้ถือว่าเป็นธรรมะที่สำคัญ

พระพุทธเจ้าสอนเอาไว้ว่า คำสอนของพระองค์นี้ มันสรุปลงในความไม่ประมาทนั่นเอง เหมือนอย่างรอยเท้าของสัตว์ที่เที่ยวบนแผ่นดิน ไม่มีรอยเท้าของสัตว์ชนิดไหนใหญ่เท่ารอยเท้าของช้าง ธรรมะของพระพุทธเจ้าทั้งหมด สรุปลงในความไม่ประมาท  ปัจฉิมโอวาทที่เราสวดทุกวัน ก็คือความไม่ประมาท ถ้าประมาทก็คือตาย (ปะมาโท มัจจุโน ปะทัง ) ความประมาทเป็นทางแห่งความตาย,  (อัปปะมาโท อะมะตัง ปะทัง) ความไม่ประมาทเป็นทางแห่งความไม่ตาย เพราะฉะนั้นขออย่าให้ประมาท โดยเฉพาะกับคน สำคัญมาก จะพูดจะจา จะทำอะไรต้องรู้จักพอดี การทำอะไรสำเร็จนี้ถ้ามันอ่อนไปก็ไม่ได้ผล แข็งไปก็ไม่ได้ผล ต้องพอดีทุกเรื่อง แม้แต่การอบรมสั่งสอนคน รู้จักพอดี รู้จักกาล รู้จักเวลา รู้จักบุคคล หลายเรื่องต้องทำให้เขาศรัทธา ถ้าเขาไม่ศรัทธา จะเก่งขนาดไหน พูดดีขนาดไหน ถ้าเขาไม่ศรัทธาก็ไม่สำเร็จ

ศรัทธานี้ก็เป็นธรรมะที่สำคัญ ถ้าเมื่อไรให้คนศรัทธาก็ต้องสร้างคุณธรรม อย่างเรื่องราวของพระพุทธเจ้า พระองค์จาริกไปที่ไหน ชื่อเสียงขจรขจายไปล่วงหน้าว่า พระองค์ออกบวชแล้วจากศากยะตระกูลเป็นพระอรหันต์ ชื่อเสียงขจรขจายไปก่อน พอพระพุทธเจ้าเสด็จไปเขาก็ต้อนรับ เพราะว่าชื่อเสียงของพระองค์นี่คนเขาศรัทธา คนเราทำอะไรอย่าให้ชื่อมันเสีย ถ้าชื่อเสียแล้วคนก็เริ่มมอง เริ่มคิดวิจารณ์ เรื่องนี้เป็นเรื่องสำคัญ ปัจจุบันนี้เป็นโลกโซเชียลมีเดียข่าวสารข้อมูล คนเข้ามาในวัดมีโทรศัพท์มือถือเป็นกล้องถ่ายรูป แพร๊บเดียวเขาก็ถ่ายภาพไป คำพูดคำจาเขาก็อัดเสียงไป อย่าประมาทเด็ดขาด ถ้าประมาทแล้วก็ไปไม่รอด

ผมหวังว่าทุกรูปทุกองค์ที่มาอยู่สวนโมกข์นี้ มีคุณมีค่า มีประโยชน์ สนใจปฏิบัติ โดยเฉพาะวัตรปฏิบัติอยากให้สนใจให้มาก อย่างเวลาบ่ายโมงถึงบ่ายสองโมงพวกคุณอย่าเห็นว่าไม่สำคัญ เวลาบ่ายโมงถึงบ่ายสองโมงนี้เป็นเวลาที่คนเข้ามาในวัดมาก เขาเสียสละมาปฏิบัติธรรม มาเผยแพร่พุทธศาสนา การเผยแพร่พุทธศาสนาเนี่ยถ้าทำกันมากๆ ทำกันพร้อมๆ เป็นพระสงฆ์ เป็นแม่ชี อุบาสก อุบาสิกา มานั่งปฏิบัติธรรม ไม่ใช่ว่าเรามาอวดคน ไม่ใช่ว่าวัดนี้เป็นที่ปฏิบัติธรรม มานั่งปฏิบัติธรรมแสดงความสงบให้เขาดูจะได้ผล การพูดบรรยายเป็นชั่วโมงเป็นชั่วโมง บางทีถ้าเขาเบื่อ เขาไม่ศรัทธาก็เสียเวลาเปล่า เหนื่อยเปล่า การมานั่งสงบจิตสงบใจเจริญสมาธิภาวนามันมีค่าเพื่อที่เขามาพบมาเห็น เขาก็ศรัทธา

ผมสังเกตเวลาผมมาลง มีคณะบุคคลก็ยกมือไหว้อยู่ไกลๆ เขาเข้ามาในวัด เขาต้องเจียมตัวต้องระวัง เรานั่งเจริญสมาธิภาวนา ถ้าคนสนใจศึกษา อาทิ พวกฝรั่งเขามาสนใจสวนโมกข์ เขาสนใจในส่วนไหน เขาสนใจมาเจริญสมาธิภาวนา ในสวนโมกข์นานาชาติ ผมไปทำตรงนู้นก็เช่นเดียวกัน ผมไปคราวนี้ก็ไปอบรมฝรั่ง แต่ละเดือนๆเขาเข้ามาเจริญสมาธิภาวนา พระพุทธเจ้าตรัสว่าสมาธิภาวนาอบรมให้มากแล้ว ถ้าไปอยู่ขวาสุดในปัจจุบัน สมาธิภาวนาอบรมให้มากแล้วทำให้เกิดญาณทัศนะอย่างหูทิพย์ ตาทิพย์ สมาธิภาวนาที่อบรมให้มากแล้วทำให้มีสติสัมปชัญญะ สมาธิภาวนาที่อบรมให้มากแล้วทำให้ทิ้งอาสวะ อยู่ที่ภาวนาเท่านั้น

วันนี้ผมมีเหตุจำเป็นอย่างที่พูดให้ท่านฟัง วัดนี้ความจริงไม่ใช่วัดของผม  เป็นวัดของพระเดชพระคุณท่านอาจารย์พุทธทาส เราเข้ามาอยู่ก็ต้องช่วยดูแล ช่วยรักษา เป็นหูเป็นตา เอาใจใส่ มีอะไรที่มีปัญหาถ้าทำไม่ได้ก็มาบอกบุคคลที่เขาเข้าไปแก้ไขได้  ผมเมื่อวาน นั่งรถไปทางข้างหลัง มีต้นไม้มันล้ม บางทีก็อันตรายแต่ไม่มีคนมาบอก  สำหรับผมเองผมเรี่ยวแรงก็น้อยลงๆ ที่จะไปเดินตรวจวัดก็ไม่ไหว ก็ต้องฝากให้พวกท่านเห็นอะไรก็มาบอกให้ทราบ บางทีเข้าไปในห้องส้วม ส้วมมันใช้ไม่ได้ อุดตัน บางทีมีกระดาษชำระทิ้งเปื้อนไว้ในห้องส้วม ดูน่าเกลียด เห็นแล้วต้องช่วยกันจัดการ จัดการไม่ได้ต้องบอกให้คนจัดการได้ อย่าปล่อยไว้ว่าธุระไม่ใช่ของเรา มันไปไม่รอด ต้องเป็นธุระ ต้องเป็นบ้านเป็นเรือนของเรา ต้องช่วยกันดูแล ช่วยกันรักษา ไม่มีอะไรที่ดีกว่านี้ มาอยู่สวนโมกข์ต้องการให้ท่านรับประโยชน์ให้เข้าถึงโมกข์ ก็ต้องอาศัยภาวนา เจริญสมาธิภาวนา สติปัฏฐาน 4 ที่ผมพูดอยู่เป็นประจำว่า การปฏิบัติธรรมอยู่ที่สติปัฏฐาน 4 พวกเรามาอยู่ที่สวนโมกข์ผ่านไปเป็นปี เป็นเดือน หลายๆปี จะไม่มีอะไรเกิดขึ้นที่เป็นแก่นเป็นสารมันก็ขาดทุน สาระนี้เป็นเรื่องสำคัญ ศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ วิมุตติญาณทัศนะเป็นแก่นเป็นสาระในการปฏิบัติธรรม

ต่อไปนี้ก็ปฏิบัติธรรมเจริญอานาปานสติ พระเดชพระคุณท่านอาจารย์พุทธทาสท่านนำคำสอนของพระพุทธเจ้ามาปฏิบัติในเรื่องอานาปานสติ วิธีอย่างอื่นท่านไม่สนใจ เกจิอาจารย์ต่างๆท่านไม่สนใจ ท่านก็ไม่ไปว่าอะไรของใคร แต่ว่าสิ่งที่ท่านนำมาบอกคือ ระบบอานาปานสติ ฝึกมากเท่าไรจะมีประโยชน์มากเท่านั้น

เอาละครับ ต่อไปก็ปฏิบัติธรรม เป็นขั้นเป็นตอน ตามเห็นกายในกาย ตามเห็นเวทนาในเวทนา ตามเห็นจิตในจิต ตามเห็นธรรมในธรรม นี่คือศีลวัตรที่สำคัญ วัตรปฏิบัติ การปฏิบัติเป็นวจนะทำให้จิตใจเจริญขึ้นๆและเข้าถึงโมกขะ จิตใจเกลี้ยงเกลา จิตใจสงบเย็น เอาละครับ ปฏิบัติกันเล็กๆน้อยๆต่อไปนี้